AZALAN VERİMLER KANUNU, AZALAN VERİMLER KANUNU NEDİR

Bir üretim sürecinde ve verili teknolojik dü­zeyde kullanılan faktörlerden birinin miktarı arttırılır ve diğer faktörlerin miktarı sabit tutu­lursa, miktarı arttırılan girdinin ilâve birimleri üretime katıldıkça toplam ürün bir noktaya kadar artacaktır. Bu noktadan sonra eklenen birim girdilerle ilâve ürün miktarı azalmaya ve hatta verim düşmeye başlayacaktır. İktisat-ta bu ilkeye azalan verimler kanunu denir. Bu kanunda belirli bir noktadan sonra değişken faktörün miktarının arttırılması durumunda ek ürün miktarı her defasında daha az olacak­tır. Nedeni ise, değişken faktörün verimliliği­nin giderek azalmasıdır.

Azalan verimler kanunu, ekonominin eski kavramlarından olup bu kavramı iktisadi bir model kurmaya yarayacak şekilde ilk kez açık­layan Turgot'dur. Daha sonra bu kanun hak­kında İncelemeler yapmış iktisatçılar, James Andcrson, Edward West, David Ricardo, Je-an - Baptistc Say, John Stauart Mili ve Paul LeroyBeaulieu'dur.

Turgot azalan verimler kanunu hakkındaki görüşlerini açıklarken, verimli, fakat işlenme­miş bir toprak parçasına bir miktar tohum atıl­dığını varsaymış, ancak bu durumda ekilen to­humu bir kayıp olarak nitelendirmiştir. Daha sonra toprağı hazırlamak, emek ve biçmek için ekmek harcanacak olduğunda, ekilen to­hum ürün getirecek ve harcanan emek birimi arttırıldığı takdirde, elde edilen ürün miktarı da o ölçüde artış gösterecektir. Ancak belli

bir sınırdan sonra emek miktarındaki artışa rağmen ürün oranı eskisinden daha düşük ola­caktır.

XIX. yüzyılda azalan verimler kanunu üzeri­ne görüşleri ile dikkati çeken İktisatçılar tek­nolojik ilerleme ile verimlilik artışlarının gıda maddeleri talebini karşılamakta yeterli faktör­ler olmadığını savunmuşlardır. David Ricar­do, azalan verimler kanununun tarımsal üreti­mi arttırmak için daha fazla emek harcanmak suretiyle etkisini göstereceğini savunmuştur. Bu etki ile ürün fiyatları yükselecek ve toprak rantı değerlenecektir. Bunun yanında işçi kesi­mindeki ücretlerinin de en az geçim seviyesin­de dalgalanacağını belirtmiştir.

Jean-Baptiste Say, azalan verimler kanunu­nun madencilikte geçerli olabileceğini savu­nurken; John Stuart Mili ise, bu kanunun yal­nız gıda ürünleri açısından değil, diğer doğal kaynakların üretim faaliyetlerinde de etkili olabileceğini savunmuştur.

Thomar Malthus'un ünlü nüfus teorisi (1798) azalan verimler kanununa dayanmak­taydı. Nüfus artışının toplum üzerine etkileri­ni araştıran Maltlıus'a göre nüfus geometrik diziyle, besin maddeleri ise aritmetik diziyle artmaktadır. Bu teoriye göre nüfûs gıda mad­delerine göre daha fazla arttığından kişi başı­na düşen ürün azalmaktadır. Bu azalmanın ne­deni de elverişli toprakların sınırlı olmasıdır. Aynı zamanda bu teoriye göre, nüfus için ge­rekli geçim araçlarının miktarı sınırlı olup, bu araçların miktarı arttığı halde, nüfus da artış gösterir. Ancak toprak miktarı sınırlı olduğun­dan nüfusta meydana gelen artışlar hayat sevi­yesini düşürmektedir.

Azalan verimler kanununun işleyişini bir ör­nekle açıklayabiliriz. 10 dönüm büyüklüğün­de, buğday üretimine elverişli toprağın oldu­ğunu varsayalım. Bu toprağı işlemeden atılan bir miktar tohum belki hiç ürün vermeyecek­tir. Aynı toprakta işçi çalıştırdığımızda durum değişecek ve toprağın işlenmesi sonucunda ürün elde edilecektir. Ancak çalıştırılan işçi sa­yısı arttırıldığı zaman ek ürün artışı da yüksele-* cek ve belli bir noktadan sonra ek ürün artışı düşecektir.

İŞÇİ
sayısı
(değişken	Toplam	Ortalama	Marjinal
faktör)	Ürün	ürün	Ma
0	0	0	0
1	100	100	100
2	240	120	140 ,
3	390	130	150
4	520	130	130
5	610	122	90
6	660	110	50
7	660	94	0
8	640	80	-20

Ortalama - ■ ve Marjinal Ürün

Toplam Ürün

Değişen Faktör Miktarı (isçi/Adcı)

---------------------y

m. safha

Ortalama Ürün

Değişken Faktör Mİkian (Îjçi/Adci)

Marjinal ürün\

Tablodaki bilgilerden şu sonuçlar ortaya çık­maktadır:

1- Başlangıçta hem toplum üründü, hem de marjinal ürün ile ortalama üründe ar­tış görülmektedir.

2- Ancak değişken faktö­rün miktarı arttırıldığı zaman toplam üründe artış olsa ile, marjinal ürün düşmektedir;

3--Belli bir noktadan sonra marjinal' ürün sıfır olabildiği gibi, toplam ürün artışı durmakta ve daha sonra değişken faktör arttırıldığı takdir­de toplam ürün düşmek, marjinal ürün de ek­si değere ulaşmaktadır.

Azalan verimler kanunu teknolojik ilerleme­nin olmadığı veya üretim fonksiyonunun sabit olduğu varsayımına dayanmaktadır. Aynı za­manda bu kanun değişken faktörün bütün bi­rimlerini homojen kabul etmiş olup, teknoloji değişmediği ve sabit faktörlerin miktarı arttı-rılmadığı takdirde geçerli olmuştur. Bütün bu varsayımlarda değişme olduğu takdirde top­lam ürün, ortalama ürün ve marjinal ürün eğ­rileri yukarı doğru kayacaktır.

(SBA)

Bk.Emek, Üıvtim. [1]